کلید یا سوئیچ ( به انگلیسی: Switch ) وسیله‌ای برای قطع و وصل یا تغییر مسیر جریان الکتریسیته در یک مدار است. پر کاربردترین شکل آن، کلید مکانیکی است که اغلب با نیروی دست و تحت فرمان انسان عمل میکند. انواع دیگری از کلیدهای مکانیکی وجود دارند که بر اثر حرکت یا تغییر وضعیت بکار می‌افتند. کلید های کوچک درب های برقی و یا دربهای خودرو از این گونه‌اند. کلید خودکار مانند کلید نوری ( دارای حسگر نور ) و یا دماپا، انواع دیگری از کلید ها هستند. کلید قطع بار یا سوئیچ، یک کلید مکانیکی بوده که می تواند جریان نرمال مدار را وصل کرده، از خود عبور داده و قطع کند. این کلید وقتی در حالت بسته است می تواند طبق مشخصه های خاصی، جریان های اضافه بار و اتصال کوتاه را نیز از خود عبور دهد. قابل ذکر است که میزان جریان ها و زمان مجاز عبور آن ها از کلید، در کاتالوگ و یا پلاک آن مشخص شده است. برخی از switch علاوه بر قطع و وصل جریان در حالت نرمال، به خاصیت وصل جریان اتصال کوتاه نیز مجهز شده اند. این کلید را می توان تحت جریان اتصال کوتاه بست اما نمی‌توان آنها را تحت همین شرایط قطع کرد.کلید قطع بار در دو مدل سوئیچ معمولی و فیوز سوئیچ ساخته می شود.
کلید قدرت چیست؟
کلید قدرت برای قطع و وصل بار و یا ایجاد تغییر در مسیر اصلی مدارها استفاده می‌شوند. کلید ها را می توان بر اساس سطح ولتاژ، توانایی قطع و وصل جریان، نوع و میزان بار متصل شده به آن، عملکرد، شرایط نصب و … دسته بندی کرد. در نظر داشته باشید که عبارت کلید، به تجهیزاتی گفته می شود که فاقد سیستم حفاظتی مانند اتصال کوتاه یا اضافه بار هستند. با توجه به تنوع مدار ها و کلید ها، هنگام طراحی تاسیسات الکتریکی دو سوال بسیار مهم مطرح می‌شود:
چگونه یک کلید مناسب انتخاب کنیم؟ در صورت انتخاب اشتباه کلید، ممکن است چه پیامدهایی ایجاد شود؟
با توجه به حساسیت و قدرت مدار، انتخاب اشتباه کلید یا هر تجهیز دیگری می‌تواند باعث افزایش هزینه های تعویض، سرویس و نگه داری های بعدی و بروز حوادثی مانند انفجار، آتش سوزی و یا برق گرفتگی در حین بهره برداری شود. برای رفع این مشکلات و انتخاب یک کلید مناسب، باید اطلاعات کافی در چهار زمینه زیر داشته باشیم:
شرایط مدار
در اولین مرحله باید شرایط الکتریکی مدار را مشخص کنیم. سطح ولتاژ، نوع بار و میزان جریان عبوری از المان های مهم در انتخاب کلید ها هستند. باید دقیقا مشخص کنیم که کلید در چه قسمتی از مدار قرار خواهد گرفت و وظیفه ای اصلی و فرعی آن چیست. کلید ممکن است به عنوان قطع و وصل بار، کلید اصلی، اضطراری و یا ترکیبی از تمام موارد باشد.
شرایط محیط
بعد از مشخص کردن کمیت های الکتریکی باید کمیت های محیطی را بررسی کنیم. کلید در چه محلی، با چه روشی و در چه شرایطی نصب خواهد شد. نوع نصب کلید، سیم بندی ها، درجه حرارت، آلودگی ها، نوع بهره برداری، تعداد عملکرد کلید و … در انتخاب مدل کلید بسیار مهم هستند.
نیازهای متقاضی
کلید باید به گونه ای انتخاب شود تا بعد از قرار گیری در محل خود، تمام نیازهای فعلی و احتمال توسعه های بعدی را برآورده کند. در انتخاب کلید، نوع بهره برداری، شخص بهره بردار، نوع نصب، سادگی، ایمنی و … را حتما در نظر داشته باشید.
استاندارد
در انتها با توجه به محل جغرافیایی، نظر متقاضی و سیستم نظارت بر پروژه، نوع استاندارد مرجع را مشخص کنید. در استانداردهای متفاوت، المان های مختلفی برای انتخاب کلید در نظر گرفته شده است. قابل ذکر است که استانداردها در قوانین اصلی و ایمنی اختلاف زیادی با هم ندارند و فقط نوع تست ها و برخی کمیت ها در آن ها متفاوت است.
توانایی قطع و وصل جریان
تجهیزات زیادی برای کلید زنی در مدارهای قدرت وجود دارد که تحت استانداردهای مختلف طراحی و تست شده اند. یکی از مهم ترین گروه بندی ها در کلید قدرت، توانایی قطع و وصل جریان در آنها می‌باشد. کلید قدرت در استاندارد IEC از نظر توانایی قطع و وصل جریان به چهار گروه دیسکانکتور، سوئیچ، سوئیچ-دیسکانکتور و بریکر تقسیم می شوند. در تصویر زیر علامت مداری چهار گروه ذکر شده را به ترتیب از چپ به راست مشاهده می کنید.
کلید راکر ( راکر سوئیچ ) چیست؟
سوئیچ یا کلید اجزای الکتریکی هستند که برای روشن و خاموش کردن انواع دستگاه های مختلف که توسط جریان الکتریسیته کار می‌کنند، استفاده می‌شوند. سوئیچ ها این کار را با قطع کردن مدار الکتریکی برای خاموش کردن دستگاه الکتریکی انجام می دهند و مجدداً برای بازگرداندن مدار، مجدداً مدار را وصل می کنند.
سوئیچ راکر نوعی سوئیچ است که با حرکت الاکلنگی یک یا چند نوار فلزی که در دو سر آن پلاتین قرار گرفته مدار الکتریکی را قطع و وصل میکند. سوئیچ راکر بسیار رایج هستند و در انواع مختلفی از دستگاه ها، از کنسول های بازی های ویدئویی گرفته تا ابزارهای پزشکی و صنعتی یافت می شود در کلید راکر دو جز اصلی وجود دارد جزء اول یک محرک است که بر روی یک محور نصب شده است که به آن اجازه می دهد تا با حرکت الاکلنگی مدار را قطع و یا وصل نماید. دومین جزء سوئیچ راکر کانتکت ها یا همان پلاتین ها هستند. این وضعیت پلاتین هاست که تعیین می کند که سوئیچ روشن است یا خاموش است.
مجموعه ای از کانتکت ها یا همان پلاتین ها “بسته” یا “باز” بودن کلید را مشخص می کند. کانتکت های بسته اجازه عبور جریان برق را می دهند، به این معنی که سوئیچ روشن است. کانتکت های باز جریان برق را قطع می کنند، به این معنی که سوئیچ خاموش است. وقتی سوئیچ راکر در جهت “روشن” روشن می‌شود ، کانتکت ها را به حالت “بسته” سوق می دهد. در حالت بسته، کانتکت ها متصل می شوند و این باعث می شود برق بین آن ها جریان یابد. این فرایند اجازه می دهد تا جریان برق به دستگاهی که توسط سوئیچ راکر کار می کند، جریان یابد.
هنگامی که سوئیچ راکر به سمت خاموش رانده می شود، کانتکت ها را به باز می کند. هنگامی که کانتکت ها در وضعیت باز قرار دارند، در واقع اتصال بین آن ها برقرار نیست. این مانع از عبور جریان الکتریسیته در بین آنها می شود و برق را عبور نمی دهند. در برخی از سوئیچ راکر ها که اغلب در ماشین های صنعتی کاربرد دارند با قطع شدن جریان الکتریسیته در یک سمت جریان در سمت دیگر وصل می شود ور واقع این کلید ها در سه حالت کاملا خاموش، سمت راست روشن سمت چپ خاموش و سمت راست خاموش سمت چپ روشن کار می کنند. سوئیچ راکر در انواع وسایل نقلیه از اتومبیل، قایق گرفته تا هواپیماهای ها و همچنین معمولاً در خانه ها و وسایل خانگی مشاهده می شوند. کلید راکر یکی از رایج ترین کلید های مورد استفاده در جهان است.
میکروسوییچ چیست؟
میکروسوییچ گونه‌ای از کلید است که با فشار فیزیکی بسیار کوچکی تحریک می‌شود. عمل کلید زنی در وضعیت‌های مشخصی از محرک اتفاق می‌افتد. استفاده از میکروسوییچ به علت هزینهٔ پایینشان و عمر مفید بالا ( بیش از ۱ میلیون چرخه و در مدل‌های پرکار تا ۱۰ میلیون چرخه ) بسیار رایج است. تمایز اصلی میکروسوییچ از دیگر ابزارهای کلیدزنی این است که در میکروسوییچ جابجایی‌های کوچک محرک که بر دکمه میکروسوییچ اعمال می‌شود، باعث جابجایی به نسبت زیاد کنتاکت‌های الکتریکی میکروسوییچ خواهد شد که فارغ از سرعت محرک سرعت زیادی دارد. بیشتر طراحی‌های موفق از پدیده پسماند نیز بهره می‌برند، بدین معنی که حرکت کوچک محرک در جهت معکوس برای بازگرداندن کنتاکت‌ها به حالت نخست کافی نخواهد بود و محرک باید به اندازهٔ قابل توجهی در جهت عکس حرکت کند.
فرق میکروسوئیچ با کلیدهای قطع و وصل عادی این است که شاسی میکروسوئیچ به صورت فنری می باشد، یعنی تا زمانی که روی آن فشار اعمال می‌شود، جریان برق را قطع یا وصل نگه میدارد و در لحظه رها شدن شاسی، وضعیت به حالت اولیه خود برخواهد گشت.
لیمیت سوئیچ چیست؟
کلید حد یا لیمیت سوئیچ ( به انگلیسی: Limit Switch )، وسیله‌ای الکترو‌مکانیکی است که برای کنترل حد، حالت، نمایش وضعیت، شمارش قطعه و سایر موارد بکار می‌رود. این نوع کلید در انواع و اشکال مختلف ساخته می‌شوند که از آن جمله می‌توان به انواع فشاری، غلطکی و سوزنی اشاره کرد که هرکدام از گونه‌های نام‌برده‌شده نیز خود به اشکال مختلف ساخته و مورد استفاده قرار می‌گیرند.
از کلیدهای حد به‌طور معمول برای کنترل حرکت ماشین‌آلات استفاده می‌شود. برای مثال می‌توان به ماشین‌های برش، نوار‌های نقاله، ماشین‌های تراش خودکار، جرثقیل‌ها و بالابر‌ها اشاره کرد. به‌طور کلی در اکثر ماشین‌هایی که کنترل حرکت ابعادی در آنها موردنیاز است می‌توان از کلید حد استفاده کرد.
فلوسوییچ آب چیست؟
فلوسوئیچ كلید می باشد كه به تشخیص جریان سیال وصل می گردد در واقع برای اطمینان از حركت سیال از این قطعه استفاده می گردد. فلوسوئیچ در موتورخانه ها معمولا بر روی دستگاه سرمایشی استفاده می گردد در محل می بایست از فلوسوئیچ استفاده گردد.
- بر روی لوله آب سیستم ( آب سرمایش )
- بر روی لوله آب برج خنك كننده
در واقع می بایست همیشه زمان روشن بودن دستگاه سرمایشی این دو مدار دارای آب در حال گردش باشند.
در نصب فلوسوئیچ نكات زیر مهم است:
- جهت نصب می بایست در نظر گرفته شود.
- سایز لوله و سایز پدال فلو سوئیچ باید با هم متناسب باشند.
کار فلوسویچ چیست؟
در بسیاری از تجهیزات همچون پمپ ها حضور سیال ضروری است بدین معنی که عدم حضور سیال سبب خرابی و آسیب آن تجهیز شده و خارج شدن خط از سرویس می شود. حضور یا عدم حضور سیال را در سیستم ها توسط ابزاری به نام فلوسویئچ مشخص می شود.
فلوسوئیچ به طور کلی به سه دسته تقسیم بندی می شوند :
- پیستونی
- شاتل ( shuttle )
- پره ای
فلوسوییچ پیستونی حرکت سیال سبب حرکت یک پیستون شده وحرکت این پیستون سبب ایجاد یک میدان مغناطیسی و عمل کردن سوییچ می شود. فلو سوییچ های شاتل با مکانیزمی شبیه فلو سوییچ های پیستونی و تنها با ساختاری کمی متفاوت عمل می کنند. در فلو سوئیچ ها پره ای جریان سیال سبب حرکت پره ها شده و سوییچ با این حرکت عمل می کند.
