کموتاتور چیست؟ فرق کلکتور و کموتاتور چیست؟

کموتاتور / کوموتاتور یا جابه‌جاگر، به یک سوئیچ الکتریکی در بعضی از موتورها یا ژنراتورهای الکتریکی اطلاق می‌شود که دائماً جهت جریان را میان روتور و مدار خارجی عوض می‌کنند. کوموتاتور در موتورها برای انتقال توان الکتریکی به روتور و در ژنراتورها برای جمع آوری توان به روشی مشابه استفاده می‌شود. کوموتاتور به عنوان یک کلید و با توجه به تعداد کلیدزنی‌هایی که در عمر مفید خود انجام می‌دهد، دارای عمر بسیار طولانی است. این سوئیچ از ویژگی‌های ماشین‌های گردانی است که با جریان مستقیم کار می‌کنند. کموتاتور با تغییر جهت جریان در سیم پیج آرمیچر یک موتور الکتریکی، موجب ایجاد یک نیروی ( گشتاور ) چرخشی می‌شود.

با چرخش روتور، جریان داخل سیم پیچ پس از هر نیم‌دور چرخش کوموتاتور، معکوس می‌شود. این تغییر جهت جریان در سیم پیچ، با تغییر جهت میدان ثابت نسبت به سیم پیچ همراه است. جریان داخل سیم پیچ موجب اعمال گشتاور از طرف میدان ثابت به سیم پیچ می‌شود و آن را به چرخش وا می‌دارد. با چرخش روتور، میدان روتور رفته ‌رفته با میدان استاتور همسو می‌شود و در اینجا کموتاتور جهت میدان را در روتور معکوس می‌کند. بنابراین موتور دائماً در حال تلاش برای رسیدن به حالت سکون است.

کموتاتور چیست؟

کموتاتور یک حلقه رسانای استوانه‌ای لغزان دارای شکاف است که معمولاً از مس ساخته می‌شود و هر بخش از حلقه به انتهای هر یک از سیم پیچهای آرمیچر متصل است. اگر آرمیچر چند سیم پیچی داشته باشد، کموتاتور نیز چند بخش خواهد داشت که هر کدام از آن‌ها متناظر با یک بخش از سیم پیچ است. در دو طرف حلقه لغزان کموتاتور، دو جاروبک ( Brush ) یا اصطلاحاً زغال قرار دارد که روی پایه‌های فنری سوار شده‌اند و با چرخش کموتاتور، با آن تماس فیزیکی دارند. در نتیجه این تماس، جریان سیم پیچ‌ متناظر با هر بخش از کموتاتور برقرار می‌شود. کموتاتور، جاروبک و سیم پیچی یک موتور در شکل زیر نشان داده شده است.

دلیل استفاده از کموتاتور

به شکل زیر توجه کنید. بازوی میله ای، به دلیل گشتاور تولید شده آرمیچر، با زاویه سیم پیچ تغییر می‌کند ( cos α ). بنابراین، وقتی سیم پیچ نسبت به میدان مغناطیسی استاتور عمودی ( قائم ) است، گشتاوری تولید نمی‌شود. به همین دلیل است که موتورهای DC سیم پیچ‌های چندگانه دارند؛ بنابراین، ساز و کار حرکت آرمیچر، به نیرو گرفتن ( حتی وقتی که یک سیم پیچ عمود بر میدان مغناطیسی باشد ) ادامه می‌دهد.

کلکتور برقی چیست؟

کلکتور یک وسیله الکترومکانیکی ( Electromechanical ) است که بوسیله آن می توان سیگنال های فرمان و قدرت را از یک بخش دورانی به بخش ثابت منتقل نمود. با استفاده از کلکتور  می توان علاوه بر بهبود عملکرد سیستم، از استهلاک، خرابی و پیچش سیم ها حول محور دورانی اجتناب نمود. کلکتور در صنایع به نام های دیگر از قبیل مفصل دورانی الکتریکی ( Rotary Electrical Joint )، کلکتور دورانی الکتریکی و همچنین کانتکتور دورانی الکتریکی شناخته می شود.