تفاوت رله و کنتاکتور چیست؟

مقدمه

در دنیای صنعت برق و الکترونیک، قطعات و تجهیزات بسیاری وجود دارند که رله و کنتاکتور از مهم ترین آن ها به شمار می رود. رله و کنتاکتور دو تجهیز الکتریکی هستند که نقش مهمی را در قطع و وصل کردن جریان الکتریکی ایفا می کنند. ما در این مقاله قصد داریم به توضیح کامل و جامعی از تفاوت رله و کنتاکتور بپردازیم. در واقع هدف ما از این مقاله درک عمیقی از مقایسه رله و کنتاکتور و کاربرد های آن در سیستم ‌های کنترلی است تا به شما در تصمیم گیری آگاهانه و انتخابی دقیق مطابق با نیاز تان یاری برسانیم.

کنتاکتور چیست؟

کنتاکتور (Contactor) یکی از مهم‌ ترین و پرکاربرد ترین قطعات در صنعت برق است که در مدارهای با جریان و ولتاژ بالا مورد استفاده قرار می گیرد. کنتاکتور یک کلید الکترو مغناطیسی است که قابلیت کنترل با ولتاژ های مختلف را دارد. ساختار کنتاکتور ها از سه بخش اصلی تیغه، بوبین، محفظه عایقی تشکیل شده‌ است. اصولا کنتاکتور ها برای کاربرد های پرقدرت مانند موتور های سه فاز و تک فاز، خودرو ها، سیستم تهویه هوا، اتوماسیون چراغ ‌های روشنایی، کلید ستاره مثلث و … مناسب می باشند. کنتاکتور سلدوک Celduc یک قطعه الکترونیکی صنعتی است که استفاده از آن جهت قطع و وصل و یا تغییر اتصال مدار استفاده می شود.

 

 

رله چیست ؟

برای اینکه با مفهوم رله چیست؟ آشنا شوید بهتر است بدانید که رله (Relay) یک نوع کلید الکتریکی است که به عنوان کنترل کننده جریان الکتریکی در مدارات به کار می رود. در واقع رله قادر است که با یک سیگنال کنترلی بسیار ضعیف، یک مدار الکتریکی را قطع یا وصل نماید. روش کنترل باز و بسته شدن رله های الکتریکی به صورت حرارتی، رله حالت جامد یا SSR، مکانیکی، الکترو استاتیک، مغناطیسی و … انجام می شود. رله (Relay) در ساخت انواع وسایل الکتریکی و تابلو برق بسیار کاربرد دارد. رله الکترونیکی SSR یکی از زیر مجموعه های رله است که برخلاف رله های مکانیکی از قطعات نیمه‌ هادی مانند تریستور، ترایاک یا ترانزیستور برای قطع و وصل جریان الکتریکی در مدار استفاده می کند. رله اس اس آر (SSR Relay) براساس نوع و کارکرد شامل انواع مختلفی هستند که می توان به رله PLC، رید رله یا رله مغناطیسی، رله صنعتی، رله قدرت، رله روبردی، رله برد، رله کتابی و … اشاره نمود.

 

 

 

 

بررسی شباهت و تفاوت رله با کنتاکتور

حال که با تعریف کنتاکتور و رله آشنا شدید، وقت آن است که این دو قطعه الکتریکی را براساس ساختار و عملکرد، ابعاد و ویژگی هایی که دارد با یکدیگر مقایسه کنیم. قبل از آنکه به مقایسه رله و کنتاکتور بپردازیم، بهتر است که با شباهت های آنها آشنا شویم. به طور خلاصه می توان گفت که رله و کنتاکتور دو تجهیز الکتریکی هستند که هر دو در جهت قطع و وصل مدارهای الکتریکی به کار می ‌روند و جریان برق را کنترل می کنند. هر دو دارای سیم پیچ الکترو مغناطیسی هستند، ولتاژ سیم پیچ باید متناسب با ولتاژی که برای تحریک استفاده می شوند، انتخاب شود. از تفاوت مهم کنتاکتور و رله در این است که عموما کنتاکتور ها در مدار قدرت و رله ها در مدار فرمان استفاده می شوند.

 

 

چه زمانی از کنتاکتور و رله استفاده کنیم ؟

از کنتاکتور ها اغلب برای کنترل جریان های الکتریکی بالا استفاده می شوند و عموما در محیط های صنعتی جهت کنترل موتور های الکتریکی، گرمایش و تهویه مطبوع و روشنایی صنعتی کاربرد دارند. در حالی که رله ها برای جریان های الکتریکی کوچکتر استفاده می شوند و در کاربرد های مختلفی مانند تابلو های کنترل، سیستم‌ های اتوماسیون یا لوازم خانگی به کار می روند. به طور خلاصه می توان گفت که از کنتاکتور ها عموما در مدارات قدرت برای کنترل دستگاه های با جریان و ولتاژ بالا مانند موتور ها، بانک‌ های خازنی، سیستم‌ های روشنایی استفاده می شوند، در حالی که رله ها بیشتر در مدارات فرمان برای کنترل و محافظت از تجهیزات حساس به کار می روند.

تفاوت کنتاکتور و رله در چیست ؟

رله و کنتاکتور در دنیای صنعت برق و الکترونیک دو تجهیز الکتریکی هستند که برای کنترل مدارات الکتریکی استفاده می ‌شوند. از مهمترین تفاوت رله و کنتاکتور را می توان به موارد زیر اشاره نمود.

1. اندازه و ابعاد

رله ها به نسبت کنتاکتور ها از ابعاد کوچک ‌تری برخوردار هستند. رله ها در کنترل دستگاه‌ های کوچک و متوسط و کنتاکتورها در کاربردهای صنعتی و سیستم‌ های با توان بالا کاربرد دارند.

2. کاربرد

رله ها معمولاً برای کاربرد‌ های تک فاز و کنتاکتور ها عموما در کاربرد های سه فاز استفاده می شوند.

3. ظرفیت جریان

رله ها معمولا برای کنترل جریان های کمتر استفاده می شوند ولی کنتاکتور ها عموما برای جریان های با توان بالا کاربرد دارند. از رله ها برای کاربرد های با جریان کم تا متوسط ولی از کنتاکتور ها برای کاربردهای سنگین با جریان بالا قابل استفاده می باشند.

4. مقاومت در برابر فرسایش

رله ‌ها معمولاً برای کاربرد های عمومی و استفاده‌ های مکرر طراحی شده ‌اند و معمولاً از مقاومت کمتری در برابر فرسایش برخوردارند. در حالی که کنتاکتور ها برای کاربرد های صنعتی و با فرسایش کمتر طراحی شده ‌اند، بنابراین مقاومت بیشتری در برابر فرسایش از خود نشان می دهند.

5. عملکرد

کنتاکتور ها به دلیل قطعات مکانیکی که دارند، سر و صدای حاصل از کار کردن در آنها به مراتب خیلی بیشتر از رله ها می باشد.

بهترین برندهای معروف کنتاکتور و رله

• سلدوک Celduc : از معتبرترین برند فرانسوی و تولید کننده رله‌ SSR و کنتاکتور است.
• کروزت Crouzet : یک برند معروف فرانسه است که تولید کننده رله حالت جامد SSR، کنتاکتور های سایلنت، تجهیزات کنترل و اتوماسیون صنعتی، سوئیچ‌ ها و حسگرها، محرک‌ های الکترو مکانیکی و … می باشد.
• کرایدوم Crydom : این برند تولید کننده رله الکترونیکی SSR و کنتاکتور در مکزیک می باشد.

فرق کنتاکتور با رله

از تفاوت ‌های عملکردی بین کنتاکتور و رله عبارتند از:

• ظرفیت بار : کنتاکتور ها برای کنترل جریان ‌های بالا و رله ها برای جریان های کم و متوسط طراحی شده اند.
• کنتاکت‌ های کمکی : اکثر کنتاکتور ها دارای کنتاکت های کمکی هستند اما رله الکترونیکی چنین قابلیتی را ندارند.
• اندازه و ابعاد : ابعاد کنتاکتور ها بزرگ ‌تر از رله ها می باشند.
• کاربرد : کنتاکتور ها بیشتر برای کاربرد های سه‌ فاز و رله‌ ها برای کاربرد های تک‌ فاز مناسب هستند.

وظیفه کنتاکتور در تابلو برق

کنتاکتور یک قطعه الکتریکی است که برای کنترل و سوئیچینگ جریان‌ های بالا طراحی شده و استفاده از آن در تابلو برق و سیستم های قدرت و صنعت کاربرد دارد. در اصل وظیفه اصلی کنتاکتور، قطع و وصل جریان الکتریکی در یک مدار با دریافت سیگنال از مدار فرمان می باشد. کنتاکتور ها می توانند به عنوان ابزارهای حفاظتی در مدار های الکتریکی مانند جلوگیری از اضافه جریان، اتصال کوتاه و افت ولتاژ مورد استفاده قرار گیرند. از دیگر وظایف کنتاکتور را می توان به ایزوله کردن بخش های مختلف مدار اشاره نموده که برای عیب یابی، تعمیر و نگهداری تجهیزات الکتریکی بسیار مفید می باشد. در ضمن کنتاکتور ها نقش مهمی را در اتوماسیون صنعتی ایفا می کنند. با استفاده از کنتاکتور ها به راحتی می توانید فرآیندهای مختلف صنعتی را به طور خودکار کنترل نمائید.

فروشگاه راد الکتریک، تنها نماینده انحصاری سلدوک Celduc فرانسه در ایران است، توانسته طیف گسترده ای از انواع رله SSR و کنتاکتور های تک فاز و سه فاز سلدوک Celduc را همراه با امکان خرید آنلاین برای شما مشتریان عزیز فراهم نماید. در ضمن این مجموعه با کمال افتخار اعلام می دارد که بزرگترین فروشنده رله الکترونیکی اس اس آر (SSR Relay) در بازار تهران است که مناسب ترین قیمت رله SSR را همراه با کیفیت عالی به کارخانجات سراسر ایران از جمله شهرستان های زیر ارسال می دارد :

• نمایندگی اس اس آر تک فاز در استان یزد (شهرستان یزد)
• نمایندگی SSR تک فاز در استان سمنان (شهرستان سمنان)
• نمایندگی رله الکترونیکی سه فاز در استان خراسان جنوبی (شهرستان بیرجند)
• نمایندگی اس اس آر 50 آمپر در استان چهارمحال و بختیاری (شهرستان شهرکرد)
• نمایندگی رله جامد DC در استان آذربایجان شرقی (شهرستان تبریز)
• نمایندگی رله اس اس آر در استان خراسان شمالی (شهرستان بجنورد)
• نمایندگی رله اس اس ار تکفاز در استان اردبیل (شهرستان اردبیل)
• نمایندگی انواع SSR در استان آذربایجان غربی (شهرستان ارومیه)
• نمایندگی رله اس اس ار سه فاز در استان البرز (شهرستان کرج)
• نمایندگی اس اس ار سه فاز در استان اصفهان (شهرستان اصفهان)
• نمایندگی اس اس آر CELDUC در استان تهران (شهرستان تهران)
• نمایندگی رله الکترونیکی در استان ایلام (شهرستان ایلام)
• نمایندگی رله حالت جامد در استان خراسان رضوی (شهرستان مشهد)
• نمایندگی رله اس اس ار SSR در استان زنجان (شهرستان زنجان)
• نمایندگی رله الکترونیکی SSR در استان گیلان (شهرستان رشت)
• نمایندگی انواع رله در استان گلستان (شهرستان گرگان)
• نمایندگی اس اس ار سلدوک در استان مازندران (شهرستان ساری)
• نمایندگی celduc SSR سلداک در استان لرستان (شهرستان خرم آباد)
• نمایندگی رله اس اس آر SSR سه فاز در استان خوزستان (شهرستان اهواز)
• نمایندگی رله SSR (Solid State Relay) در استان مرکزی (شهرستان اراک) 
• نمایندگی SSR سه فاز در استان قزوین (شهرستان قزوین)
• نمایندگی SSR سلدوک در استان فارس (شهرستان شیراز)
• نمایندگی کنتاکتور حالت جامد در استان کردستان (شهرستان سنندج)
• نمایندگی رله جامد SSR در استان قم (شهرستان قم)
• نمایندگی انواع رله های الکترونیکی در استان کرمانشاه (شهرستان کرمانشاه)
• نمایندگی رله الکترونیکی سه فاز در استان کهکیلویه و بویراحمد (شهرستان یاسوج) 
• نمایندگی رله مینیاتوری در استان کرمان (شهرستان کرمان)
• نمایندگی رله اس اس آر تکفاز سلدوک در استان همدان (شهرستان همدان)
• نمایندگی رله الکترونیکی اس اس آر در استان هرمزگان (شهرستان بندرعباس)
• نمایندگی رله SSR در استان سیستان و بلوچستان (شهرستان زاهدان)

نحوه عملکرد کنتاکتور

کنتاکتور ها، یک نوع رله الکترو مغناطیسی با توان بالا هستند که برای کنترل جریان های بالا در سیستم های قدرت و فرمان استفاده می شوند. عملکرد کنتاکتور به این صورت است که با اعمال ولتاژ به بوبین کنتاکتور، میدان مغناطیسی قدرتمندی در اطراف آن ایجاد می شود. این میدان مغناطیسی ایجاد شده، هسته کنتاکتور را به سمت بوبین جذب می کند. با حرکت هسته، مکانیزم متحرک به سمت بوبین جابه جا می شود. با جابجایی، کنتاکت های اصلی کنتاکتور باز و بسته می شوند. با بسته شدن کنتاکت های اصلی کنتاکتور، مسیر عبور جریان به بار متصل می شود و جریان برقرار می گردد. همچنین با باز شدن کنتاکت های اصلی آن، مسیر عبور جریان قطع شده و جریان به سمت بار قطع می شود. پس از قطع ولتاژ از بوبین، میدان مغناطیسی از بین می رود و فنر، مکانیزم متحرک را به حالت اولیه باز می گرداند. برخی از کنتاکتورها دارای کنتاکت های کمکی هستند که همانند کنتاکت های اصلی با جابجایی مکانیزم متحرک، وضعیت آنها (باز یا بسته) تغییر می کند. از این نوع کنتاکت ها می توان برای ارسال سیگنال به سایر تجهیزات مانند رله های زمانی یا PLC ها استفاده نمود.

آشنایی با SSR

SSR یا سالید استیت رله (Solid State Relay) یا رله حالت جامد یک نوع رله الکترونیکی است که تحت کنترل سایر مدارات الکترونیکی باز و بسته می شود. رله الکترونیکی SSR سلدوک Celduc برخلاف رله های مکانیکی فاقد کنتاکت بوده و از عناصر نیمه هادی مانند تریستور، ترایاک و ترانزیستور در کنترل جریان الکتریکی با توان بالا استفاده می کند. عملکرد رله الکترونیکی SSR به دلیل عدم وجود کنتاکت های مکانیکی کاملاً بی صدا بوده و از سرعت سوئیچینگ و طول عمر بالایی برخوردار می باشد.

شرکت راد الکتريک یکی از بزرگترین توزیع کننده ها و نمایندگی انحصاری برندهای سلدوک Celduc فرانسه، کروزت Crouzet فرانسه، کرایدوم Crydom مکزیک و سایر برندهای اروپایی و آسیایی در ایران است که در زمینه قطعات الکتریکی و تجهیزات صنعتی فعالیت می کند. راد الکتریک به عنوان تنها نماینده Celduc سلدوک فرانسه در ایران است که ارائه دهنده کنتاکتور و انواع رله الکترونیکی SSR تک فاز و سه فاز در بازار می باشد.

تفاوت کنتاکتور با SSR

از تفاوت های مهم کنتاکتور و SSR را می توان به مکانیزم کاری آن ها اشاره نمود. عملکرد کنتاکتور به صورت الکترو مغناطیسی است در صورتی که SSR ها دارای مکانیزم الکترونیکی می باشند. و همین امر باعث شده تا SSR ها نسبت به کنتاکتور ها، سرعت قطع و وصل بیشتری داشته باشند. از دیگر تفاوت کنتاکتور و SSR را می توان به ابعاد و وزن، امنیت، تفاوت در سر و صدا، قیمت و نوع تغذیه آن اشاره نمود که در ادامه به شرح آن می پردازیم :

1. تفاوت در ابعاد و وزن کنتاکتور و SSR

SSR ها نسبت به کنتاکتور ها از وزن کم و ابعاد کوچک تری برخوردار هستند.

2. تفاوت در سر و صدا کنتاکتور و SSR

SSR ها نسبت به کنتاکتور ها، بی صدا می باشد. در رله اس اس آر (SSR Relay)، تیغه کمکی استفاده نشده در حالی که در کنتاکتور ها دارای کنتاکت کمکی می باشند.

3. تفاوت در امنیت کنتاکتور و SSR

امنیت یکی از مهمترین المان هایی است که در کنتاکتور و SSR اهمیت دارد. SSR ها به دلیل عدم تولید جرقه در هنگام کلید زنی از امنیت بیشتری نسبت به کنتاکتور ها برخوردارند. بنابراین در مکان هایی که احتمال آتش سوزی وجود دارد، قابل استفاده می باشد.

4. تفاوت در نوع تغذیه کنتاکتور و SSR

تغذیه SSR ها به دو صورت سیگنال جریان و ولتاژ است در حالی که تغذیه کنتاکتور ها تنها به صورت ولتاژ می باشد. بنابراین رله ‌های SSR از لحاظ نوع تغذیه بالاترین رتبه را نسبت به کنتاکتور ها دارند.

5. تفاوت در قیمت کنتاکتور و SSR

قیمت یکی از مهمترین تفاوت کنتاکتور و SSR است که در هنگام خرید باید به آن توجه داشته باشید. رله های SSR به دلیل مزایای بیشتری که نسبت به کنتاکتور ها دارند به مراتب قیمت SSR ها بیشتر از کنتاکتور ها می باشند.

وظیفه اصلی رله و کنتاکتور چیست ؟

رله و کنتاکتور دو تجهیز الکتریکی هستند که برای کنترل جریان های الکتریکی در مدار استفاده می ‌شوند. وظیفه اصلی رله و کنتاکتور این است که رله برای سوئیچ کردن جریان‌ های ضعیف و کنتاکتور برای سوئیچ کردن جریان‌ های بالا به کار می رود. کاربرد رله ها در مدارات کنترلی، سیستم‌ های حفاظتی و اتوماسیون صنعتی استفاه می شود. در حالی که کنتاکتور ها در طیف وسیعی از کاربرد ها مانند کنترل موتورها، گرمایش و تهویه مطبوع و روشنایی مورد استفاده قرار می گیرند. رله ها در مقایسه با کنتاکتور ها از ابعاد کوچکتر و عملکرد سریعی برخور دارند. محدودیت جریان در رله ها باعث شده تا نتوانیم از آنها در کنترل جریان های بالا استفاده کنیم. در حالی که کنتاکتور ها قادر به کنترل جریان های بالا هستند و از قابلیت اطمینان بالایی برخوردار می باشند.

نحوه نصب رله و کنتاکتور

نصب رله

برای انتخاب رله مناسب باید به ولتاژ، جریان و نوع سیگنال کنترلی توجه شود و در محلی مناسب در تابلو برق نصب گردد. سپس با اتصال سیم های ورودی و خروجی به ترمینال‌ های مربوط به رله، عملکرد رله را با استفاده از یک سیگنال کنترل تست نمائید.

نصب کنتاکتور 

کنتاکتور را براساس ولتاژ، جریان و تعداد کنتاکت‌ های مورد نیاز انتخاب کنید و سپس سیم‌ های ورودی را به پیچ‌ های مشخص شده در کنتاکتور و سیم های خروجی را به بار مورد نظر متصل نمائید. در نهایت پس از نصب، عملکرد کنتاکتور را تست کنید.

نکته: در ضمن مراحل نصب رله و کنتاکتور به صورت کلی بیان شده و برای نصب دقیق و ایمن تر بهتر است که نصب آن توسط یک تکنسین مجرب و متخصص انجام شود تا از ایمنی و صحت عملکرد سیستم اطمینان حاصل شود.

کاربرد کنتاکتور و رله

کنتاکتور و رله‌ هر دو از پر کاربرد ترین محصولات سلدوک Celduc هستند که در سیستم‌ های الکتریکی کاربرد دارند، اما برای مقاصد مختلفی استفاده می‌ شوند. کنتاکتور ها معمولاً برای قطع و وصل مکرر جریان های الکتریکی با توان بالا کاربرد دارند و استفاده از آن بیشتر در مدار های قدرت برای کنترل موتور ها، ترانسفورماتور ها، خازن‌ ها، چراغ‌ های بزرگ و دیگر بار های الکتریکی با جریان بالا به کار می روند. همچنین اکثر کنتاکتور ها دارای کنتاکت‌ های کمکی هستند که برای اعمال فرمان های اضافی مربوط به کنترل کنتاکتور مورد استفاده قرار می گیرند. در حالی که رله ها در مدارهای فرمان برای کنترل بارهای کوچک و متوسط مانند چراغ های کوچک، لامپ‌ های نشانگر، آژیرها و دیگر تجهیزات کنترلی به کار می ‌روند. رله‌ الکترو مکانیکی در دو مدل موجود می باشد، یکی به صورت Normally Close (NC) که در حالت عادی کنتاکت ها بسته است و دیگری Normally Open (NO) که در حالت عادی کنتاکت ها باز می باشد، این امکان را می ‌دهد تا در شرایط مختلف، عملکردی متفاوت ارائه دهد.

کلام آخر

هدف از ارائه این مقاله آشنایی با شباهت ها و تفاوت های کنتاکتور و رله بوده که مورد بررسی قرار گرفت. ما در این مقاله تفاوت های مهم کنتاکتور و رله را فهرست کردیم تا شما به راحتی بتوانید با مطالعه دقیق این مقاله، اطلاعات کافی را در اختیار داشته باشید. اگر در کسب و کارتان نیاز به قطعات کاربردی داشتید، رله و کنتاکتور کمک زیادی به شما خواهند کرد. اگر به دنبال خرید کنتاکتور و رله هستید و همچنین در رابطه با تفاوت های کنتاکتور و رله دچار ابهاماتی شدید، می توانید با کارشناسان مجرب و متخصص راد الکتریک در ارتباط باشید تا با مشاوره های تخصصی، به سوالات و ابهامات شما پاسخ دهند.

راد الکتریک، تنها نماینده رسمی کنتاکتور و رله سلدوک Celduc در ایران است که به صورت انحصاری وظیفه توزیع محصولات Celduc فرانسه در سراسر ایران را بر عهده دارد. تمامی محصولات Celduc شرکت راد الکتریک از طریق نمایندگی رله سلدوک لاله زار که در خیابان تهران واقع شده، عرضه می گردد.